JUSTITIA, al. JUSTITIARIUS

JUSTITIA, al. JUSTITIARIUS

Iudex s. administrator iustitiae, sed in foro plerumque saeculari. Delata sunt ad Anglos vocabula, sub Eduardo Confessore, vel potius Gul. I. Normannis tum irruentibus. Ad Italos pariter ulteriores, Normannis sub Tancredi filiis, circa A. C. 1040. illis novas ditiones auspicantibus: und factum, ut inter Neapolitanas Siculasqueve constitutiones multae habeantur priscis Anglorum simillimae, ut et ritus, officia, magistratus, vocabula. Prior vox in Anglia duravit usque ad Henr. III. quot tempore alterâ se efferente, sensim disparuit: Iustitiariorum ibi origo ab Alfredo Rege licet nomen, ut ut dictum, longe recentius sit: Hi alias Aldermanni, Vice-Comites, Grevii, etc. quorum curâ et industriâ, tanta pax brevi per totam terram effloruit, ut si viator quantamcunqueve summam pecuniae in campis et publicis compitis reliquisset, mane vel post mensem rediens integram et intactam inveniret, reste Ingulpho Saxone. Horum pracipuns erat, qui Iustitia totius Angliae, alias Capitalis Angliae Iustitia, s. Iustitiarius dictus est, qui dignitate omnes regni Proceres, potestate omnes Mastratus superabat, solus tum quatuor summorum Iudicum hodiernorum munere functus: sc. Capitalis Iustitiarii Banci Regii, i. e. placitorum Coronae s. criminalium: Capitalis Iustitiarii Banci communis, i. e. placitorum civilium: Capitalis Baronis Scaccarii; i. e. curiae ad sacrum patrimonium et fiscum pertinentis: et Magistri plerumque VVardorum, i. e. pupillorum. Licet enim amplissimus hic Magistratus saepius in bellis versaretur, semper in arduis Regn; negotiis, foro tamen et rebus iudicandis non eximebatur, peregrinantem ubicunqueve curiam Regis sequutus. Sub Henr. III. vel potius Ioh. Rege postea placita communia Capitali Iustitiario adimi eoepêre: sic non ingentem solum nobilemque, sed et valde quaestuosam officii sui partem amisit. Sub Eduardo. II. iterum ei aliquid detractum, donec immensa eius potestas, ipsis Regibus gravis, in quaturo illa supra memorata munera dissiliit: Nomine tamen adhuc, cum quibusdam priscae iurisdictionis reliquiis, retento Henr. Spelmanno videtur hic Magistratus oriundus e Maioris domûs apud Gallos exsequiis, sed ad declinandam nominis invidiam, aliis eum Comitem, Rectorem et Principem Palatii: aliis Summum s. Captialem Iustitiarium: aliis Senescallum, inprimis qualis Normanniae erat, et Dapiferum, non observatis exacte differentiis: Imo, et in Regis absentia, Vicarium Regis, Regis Locum tenentem, Pro Regem, Custodem regni, et Regm Gardianum, dictum esse. Unde illis Saeculis, qui a latere Regis ad remotam provinciam mitteretur, non tam Praeses et Prorex, quam Iustitiarius illius provinciae nuncupatus est. Sic 8. provincias in regno Neapolitano, a Iustitiariis singulis singulas gubernatas, numerat Scipio Ammiratus: Idemqueve mos in Hibernia ab antiquo viget. Eligebantur autem Iustitiarii olim e Clero plerumque, apud Gallos, Normannos, Anglos, aliasqueve gentes: laicis tum adhuc militiam magis, quam literas admirautibus. Sed Huberto VValtero Archiep. Cantuariensi, ad id muneris evecto a Richardo I. Innoc. P. graviter succensuit, Regiqueve sub interdictionis periculo imposuit, ut eum ab officio Iustitiarii removeret: cum non liceat Episcopis negotiis saecularibus se implicare. Plura de amplissimo hoc munere aliisque Iustitiariorum speciebus, cm Catalogo omnium Angliae Iustitiariorum, vide apud Henr. Spelmann. in Gloss. Arch. Hîc salcem Capitalium seriem exhibebo.

Capitales Angliae Iustiriarii.

Sub Anglo-Saxonibus.

Alfricus Comes, sub Alfredo Rege. Aethelstanus Dux Est-Angliae, dictus Halp-Keneg, i. e. Semi Rex, circa A. C. 930. Aethelwolphus, fil. prioris. Ailwinus, fil. quartus eiusdem: Sub Edgaro Rege. Stir, sub Hardicnuto Rege circa A. C. 1040. Heraldus, fil. Godwini, qui, solium invadens, a Gul. I. victus pulsusque est. Florentio Vigorn. Subregulus vocatus, quod sub Rege omnia moderaretur. Ingulpho Maior domûs.

Sub Anglo-Normannis.

Gul fil. Osberni, qui praelio Hastingensi funesto tertiam aciem victricem duxit, Huic Collega dein datus. Odo Ep. Baiocensi, frater Gul. Conquestoris, in quem cum varia machinaretur, a fratre in vincula coniectus est, circa A. C. 1079. Gul. 12. s. 13. Huic. Richardus de Benefactis successit, sub eodem Rege. Odo Baiocensis, iterum sub Gul. II. a quo, illo rursus, bellum moliente. Ranulphus Flambardus Ep. Dunelmensis, totius regni Procurator effectus est. Gul. de S. Carilefo Ep. Dunelmensis, sub eodem Rege. Huius successor fuit. Radulphus Basset, sub eod. Hugo de Bocland, sub Henr. I. Rogerius Ep. Sarisburiensis, sub eod. Unus ex iis Epp. quos Steph. Rex captivos detiuvit. Obiit A. C. 1139. Albericus de Ver. sub Henr. I. Londini Occisus A. C. 1140. Henr. Dux Norm. sub Steph. Rege a quo adotatus est. Henr. primogenitus Henr. II. nedum septennis, cum Theobaldo Archiep. Cantuariensi, an post eum? Robertus de Bello Monte, Comes Leicestriae, sub Henr. II. Richardus de Lucie, priorem praelio vicit, An. 19. regni Henr. II. Obiit A. C. 1179. Ranulphus de Glanvilla, sub eodem. Exutus est officio An. 1. Richardi I. Hugo de Pusaz, Steph. Regis ex sorore nepos, Ep. Dunelmensis et Comes Northumbriae, priori successit, mox, imminutâ potestate, Borealis tantum Angliae Iustitiarius constiturus: Australis vero Gul. Ep. Eliensis, cui a Baronibus, absente Rege deposito, successit. N. N. Archiep. Rothomagensis, A. C. 1191. Hubertus VValter, Archiep. Cantuar. quo, iussu Innoc. III. amoto, eo quod Ep. non liceat negotiis saecularibus se immiscere: suffectus a Richardo I. Rege. Gausfridus fil. Petri cui dein additus est Petrus de Rupibus, Eques auratus, VVintoniensis Ep. cuius nimiâ potentiâ irritati Proceres effecêre, ut a Rege Henr. III. licet invito, pelleretur. Hubertus de Burgo, simul Iustitiarins. Angliae et Vicecomes Norfolicae ac Suffolciae, sub Henr. III. Simon de Pateshulle, sub eod. Gul. Comes Penbrochiae sub eod. Eius Epitaph. apud Paris. Sum quem Saturnum sibi sensit Hibernia, Solem Anglia, Mercurim Normannia. Gallia Martem. Obiit A. C. 1219. Hubertus de Burgo iterum : maritus Margarethae Scotiae. Strenue multa egit, sed tandem gravius delinquens, omnibus fortunis excussus est ab Henr. III. et suffectus. Stephanus de Segrave Miles; sed et hic, ob rem male gestam, officio pulsus est. Ei Hugo de Pateshulle Clericus, successit: electus Cestriae Ep. A. C. 1239. Phil. Lovet, sub eod. iudicio Baronum ex officio eiectus A. C. 1258. Ioh. Mansel Clericus, sub eodem Henr. III. exutus randem officio a Baronibus, Obiit A. C. 1265. Surrogatus est ei Hugo Bigod, frater Rogerii Comitis Norfolciae et Marescalli Angliae, A. C. 42. Henr. III. hoc discedente in Galliam, Regni habenas, cum tribus aliis moderatus est, A. C. 1260. Sed eodem Anno cessit officio et Successor a Parlamento designatus est. Hugo Dispenserius, A. C. 1261. in Annum sequentem: annua enim iam esse voluêrunt Barones suprema Regni officia. Hoc exuto, a Rege Henr. III. constitutus est. Phil. Basset, A. C. 1262. cum Rege in Lewensi praelio captus. A Baronibus autem nec hic receptus est pro Iustitiaro Angliae nec a Rege postea Dispensator: titulo tamen usus est uterqueve. Interim fractâ re Baronum dignitatem citra controversiam Bassetus reportavit Defunctus A. C. 1271. i. e. penultimo Henr. III. a quo tempore Supremi in. Anglia Iustitiarii dignitas cessavit. Sequentes enim ab antiquae functionis amplitudine semoti, et ad Regii tribunalis iurisdictionem contracti sunt: Capitales Iustitiarii Banci Regii et Capitales Iustitiarii ad placita coram Rege tenenda, etiam appellati.